Erken Çocukluk Bilişsel Ölçeği – EÇBÖ

Klinik Amaç ve Uygulama

Amaç:Okul öncesi çocukların bilişsel, dikkat, hafıza, motor beceri ve duygusal gelişimlerini dijital ortamda değerlendirmek.
Uygulama:25 soru/görev, 15 dakika sürer. Puanlama 1-25 arasıdır. Çocuklara oyunlaştırılmış görevler sunulur.

Alt Testler ve Ölçülen Alanlar

Genel Bilişsel Gelişim (6 soru):Nesne tanıma, sebep-sonuç ilişkisi, renk-şekil eşleştirme.
Dikkat ve Konsantrasyon (6 soru):Görsel/işitsel dikkat, tepki hızı.
Hafıza ve Öğrenme (5 soru):Kısa süreli hafıza, hikaye hatırlama, ritim tekrarı.
Motor Beceriler (4 görev):El-göz koordinasyonu, denge, parmak hareketleri.

Psikometrik Özellikler

Geçerlilik:Yapı geçerliliği (bilişsel-motor alt testler arası korelasyon).
Güvenirlik:Test-tekrar test güvenirliği (r=0.85).
Normlar:3-6 yaş arası 500 çocuk üzerinde standardizasyon.

Geçerlilik Onay Kaynakları

Altın Standart Çalışma:Wechsler Preschool ve Bayley-III ile korelasyon (r=0.78).
Resmi Kullanım Onayları:
- Avrupa Erken Çocukluk Eğitimi Birliği (EECERA)
- DSM-5 ve ICD-10 kriterleriyle uyumlu.

Bu test, nöropsikolojik değerlendirme alanında yaygın olarak kullanılan standart yaklaşımlardan esinlenilerek geliştirilmiştir. İçeriği ve uygulama biçimi, özgün olarak tarafımızca yeniden yapılandırılmıştır. Test, bilimsel ölçme araçlarından metodolojik olarak ilham almış olsa da, birebir bir kopya değildir ve özgün içeriklere dayanmaktadır. Geliştirilen Test yalnızca uzman eşliğinde yorumlanmalıdır.

Bu test, okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel, dikkat, hafıza, motor beceri ve duygusal gelişimlerini oyunlaştırılmış dijital ortamda değerlendirmek için kullanılır. Test toplamda 25 soru/görevden oluşur ve yaklaşık 15 dakika sürer. Her soru 1 puan üzerinden değerlendirilir.

Klinikisyene / Uygulayana YÖNERGE

Çocuğu rahat, dikkat dağıtıcı unsurlardan uzak bir ortama alın.
Her soru ekranda sesli ve görsel olarak sunulacaktır.
Yardım gerekirse maksimum 2 ipucu verilebilir.
Çocuk soruya 3 kez cevap veremezse bir sonraki soruya geçilir.
Görev tamamlandığında “Doğru/Yanlış” otomatik kaydedilir.
Test sonunda otomatik puanlama ve öneri raporu oluşur.

Bölüm Detayları ve Soru Dağılımı

Bölüm Adı	Soru Sayısı	Süre (dk)	Soru Türleri (Örnekler)
Genel Bilişsel Gelişim	6	4	Nesne tanıma, renk-şekil eşleştirme, sebep-sonuç ilişkisi
Dikkat ve Konsantrasyon	6	3	Görsel dikkat, ses tanıma, hızlı tepki
Hafıza ve Öğrenme	7	3	Hikaye hatırlama, resimli kart, şarkı tamamlama
Motor Beceriler	6	3	Nesne dizme, hareket takibi, dijital eğik düzlem / denge oyunu

TOPLAM SORU SAYISI : 25, Her soru 1 puan üzerinden verilir. Doğru yanıt 1 puan, başarızsız yanıt 0 puan.

GENEL BİLİŞSEL GELİŞİM (6 Soru)

Amaç: Nesne tanıma, kavramsal düşünme, sebep-sonuç ilişkisi kurma becerilerini ölçer.

Bu nedir? (Resim: Elma, araba, masa)
Cevap: Elma, Araba, Masa
Hangisi uçmaz? (Görsel: Kuş, Uçak, Balık)
Cevap: Balık
Renkleri eşleştir. (Kırmızı elma – Kırmızı top, Sarı muz – Sarı araba)
Cevap: Elma-top, Muz-araba
Şekli tamamla. (Eksik ücgenin tamamlandığı bir şekil dizisi)
Cevap: Ücgen
Yağmur yağarsa ne olur?
Cevap: Islanırız / Şemsiye açarız
Hangi hayvan evde yaşar? (Resim: Kedi, Aslan, Balina)
Cevap: Kedi

DİKKAT VE KONSANTRASYON (6 Soru)

Amaç: Odaklanma, dikkat süresi ve tepkisellik becerilerini değerlendirir.

Görsel dikkat – Hangisi farklı? (4 nesneden biri ters renkli)
Cevap: Ters renkli nesne
Ses tanıma (Ses: “Miyav”) – Hangi hayvan?
Cevap: Kedi
Hangi nesne ses çıkarmaz? (Top, köpek, araba)
Cevap: Top
Kıpırdayan nesneye dokun! (Ekranda hareket eden şekil)
Cevap: Hareketli nesneye tıklandı
Kırmızı yandığında dur, yeşilde dokun.
Cevap: Doğru tepkiler verilirse doğru
Gizli nesneyi bul. (Karışık bir arka planda saklı kalem)
Cevap: Kaleme tıklanması

HAFIZA VE ÖĞRENME KAPASİTESİ (7 Soru)

Amaç: Kısa süreli hafıza ve öğrenme becerilerini ölçer.

Hikâye hatırlama
Hikaye: “Ali pazara gitti, elma ve ekmek aldı. Eve döndü.”
Soru: Ali ne aldı?
Cevap: Elma ve ekmek
Eksik resmi bul. (3 resim gösterilir, biri silinir)
Cevap: Eksik olan resim seçilir
Nesne dizisi ezberi (Top, kedi, araba sırasıyla gösterilir)
Cevap: Aynı sırada tekrar edilirse doğru
Şarkı tamamlama
“Mini mini bir kuş donmuştu… / …ne yapsın?”
Cevap: “Pencereme konmuştu”
Ritim tekrarı (Ta-ta-ta / ta-ta)
Cevap: Aynı ritmi tekrar ederse doğru
Sesli komutla görev: “Önce zıpla, sonra alkışla!” (Sesli yönerge verilir, komut sırayla zıpla sonra alkışla denir. Artıdan butona sırasıyla basar “zıpla” “alkışla”
Cevap: Doğru sırayla hareket ederse doğru
Kısa süreli görsel hafıza: 4 simge gösterilir, 3 saniye sonra ekran kapanır. Soru: “Hangisini görmüştün?”
Cevap: Gösterilen simgelerden biri

MOTOR BECERİLER VE KOORDİNASYON (6 Görev)

Amaç: El-göz koordinasyonu, dengenin dijital ortamda test edilmesi

Nesne dizme
Görev: Ekrandaki renkli blokları büyükten küçüğe diz.
Cevap: Doğru sıralama yapılmalıdır.
Topu takip et
Görev: Ekranda giden topu mause ile takip et.
Cevap: Topun çıktığı yerere doğru zamanlamada tıklarsa doğru.

Eğik düzlem oyunu
Görev: Tablet ekranını eğerek topu denge merkezinde tut. (Kullanıcı klavye veya ok tuşları ile topu ekranın ortasında tutmaya çalışır. Top fizik kurallarına uygun şekilde eğik düzlemde Kullanıcı sağ-sol yön tuşlarıyla topu “merkezde” tutar.
Cevap: 10 saniye boyunca top düşmeden tutulursa doğru
Denge çizgisi
Görev: Topun havada kalmasını sağlamak. (Ekranda beliren bir yanında bir buton top aşağıya doğru düşüyor kişi ise mause ile tıklayarak topun aşağıya düşmesini engelliyor.
Cevap: 15 saniye boyunca düşmeden ilerlerse doğru

Ekranda zıplama oyunu
Görev: Engel çıktığında çin ali karakteri zıplat.
Cevap: Doğru zamanda zıplanırsa doğru
Parmak koordinasyonu
Görev: Sağ ve sol eli kullanarak ekranın iki ucundaki simgelere sırayla zamanlı tıkla.
Cevap: Zamanlı doğru tıklanırsa doğru

Alt Testlere Göre Soru Puanlaması

1. Genel Bilişsel Gelişim (6 Soru)

Soru No	Soru İçeriği	Puanlama Kriteri
1	“Bu nedir?” (Elma, araba, masa)	3 nesneden en az 2’sini tanıyorsa: 1 puan
2	“Hangisi uçmaz?” (Kuş, uçak, balık)	Doğru seçim (balık): 1 puan
3	Renk eşleştirme (kırmızı elma – kırmızı top)	2 eşleşmeden en az 1 doğru: 1 puan
4	Eksik şekli tamamlama (üçgen)	Doğru tamamlama: 1 puan
5	“Yağmur yağarsa ne olur?”	Mantıklı cevap (ıslanırız/şemsiye): 1 puan
6	“Hangi hayvan evde yaşar?” (kedi, aslan, balina)	Doğru seçim (kedi): 1 puan

2. Dikkat ve Konsantrasyon (6 Soru)

Soru No	Soru İçeriği	Puanlama Kriteri
7	“Hangisi farklı?” (ters renkli nesne)	Doğru seçim: 1 puan
8	Ses tanıma (“miyav” → kedi)	Doğru eşleştirme: 1 puan
9	“Hangi nesne ses çıkarmaz?” (top, köpek, araba)	Doğru seçim (top): 1 puan
10	Hareketli nesneye dokunma	3 denemede 1 doğru tepki: 1 puan
11	“Kırmızıda dur, yeşilde dokun”	2/2 doğru tepki: 1 puan
12	Gizli nesneyi bulma (kalem)	20 saniye içinde bulursa: 1 puan

3. Hafıza ve Öğrenme (7 Soru)

Soru No	Soru İçeriği	Puanlama Kriteri
13	Hikaye hatırlama (“Ali ne aldı?”)	2 nesneden en az 1’ini söylerse: 1 puan
14	Eksik resmi bulma	3 resimden doğru seçim: 1 puan
15	Nesne dizisi ezberi (top, kedi, araba)	3 nesneden en az 2’sini doğru sırada: 1 puan
16	Şarkı tamamlama (“Mini mini bir kuş…”)	Eksik kısmı tamamlarsa: 1 puan
17	Ritim tekrarı (ta-ta-ta / ta-ta)	2/2 doğru tekrar: 1 puan
18	Sesli komut (“Önce zıpla, sonra alkışla!”)	Doğru sıralama: 1 puan
19	Kısa süreli görsel hafıza (4 simge)	4 simgeden en az 2’sini tanıyorsa: 1 puan

4. Motor Beceriler (6 Görev)

Soru No	Görev İçeriği	Puanlama Kriteri
20	Nesne dizme (büyükten küçüğe)	3/3 doğru sıralama: 1 puan
21	Topu takip etme	Topu 10 saniye kaybetmeden takip: 1 puan
22	Eğik düzlem oyunu (topu dengeleme)	Topu 10 saniye düşürmezse: 1 puan
23	Denge çizgisi (topu havada tutma)	15 saniye başarılı performans: 1 puan
24	Engelden zıplama oyunu	3 engelden en az 2’sini geçerse: 1 puan
25	Parmak koordinasyonu (simultane tıklama)	5/5 doğru tıklama: 1 puan

Toplam Puan Hesaplama

Alt Test	Soru Sayısı	Maksimum Puan
Genel Bilişsel Gelişim	6	6
Dikkat ve Konsantrasyon	6	6
Hafıza ve Öğrenme	7	7
Motor Beceriler	6	6
Toplam	25	25

Erken Çocukluk Bilişsel Ölçeği Risk Değerlendirmesi ve Puanlama

Puan Aralığı	Gelişim Seviyesi	Klinik Yorum	Önerilen Müdahaleler
20-25 Puan	Üstün Gelişim	Yaşına göre beklenenin üzerinde bilişsel, dikkat ve motor beceriler.	Zenginleştirilmiş öğrenme aktiviteleri (ör. yaratıcı oyunlar, ileri seviye bulmacalar).
15-19 Puan	Normal Gelişim	Tüm alanlarda yaşına uygun performans.	Rutin takip ve oyun temelli destek.
10-14 Puan	Hafif Gelişimsel Risk	Dikkat, hafıza veya motor becerilerde hafif gerilik.	Hedefli oyun terapisi, duyusal-motor aktiviteler.
0-9 Puan	Ciddi Gelişimsel Risk	Birden fazla alanda belirgin gerilik (dil, motor, bilişsel).	Erken müdahale programları (konuşma terapisi, ergoterapi, özel eğitim).

2. Alt Test Bazlı Puan Dağılımı ve Yorum

Genel Bilişsel Gelişim (6 Puan)

5-6 Puan:Güçlü kavramsal düşünme ve dil becerileri.
3-4 Puan:Hafif kavram karmaşası (renk/şekil ayırt etmede zorlanma).
0-2 Puan:Ciddi bilişsel gecikme (nesne tanıyamama).

Dikkat ve Konsantrasyon (6 Puan)

5-6 Puan:Odaklanma süresi ve tepki hızı yaşına uygun.
3-4 Puan:Dikkat süresi kısa, görsel/işitsel uyaranlara yavaş yanıt.
0-2 Puan:Dikkat eksikliği belirtileri (DEHB riski).

Hafıza ve Öğrenme (7 Puan)

6-7 Puan:Üstün kısa süreli bellek ve öğrenme kapasitesi.
4-5 Puan:Hafif unutkanlık (hikaye/ritim tekrarında zorlanma).
0-3 Puan:Bellek bozukluğu (öğrenme güçlüğü şüphesi).

Motor Beceriler (6 Puan)

5-6 Puan:İnce-kaba motor koordinasyonu mükemmel.
3-4 Puan:Hafif motor beceri eksikliği (denge/el-göz koordinasyonunda zayıflık).
0-2 Puan:Motor gecikme (serebral palsi veya duyusal entegrasyon bozukluğu riski).